In de Registers en Rekeningen van het Aartsbisdom Utrecht blijkt dat in het jaar 1385 al over een “Huis ten Slade” wordt gesproken, maar of het hier hetzelfde huis wordt bedoeld waarover we het hier willen hebben, valt te betwijfelen.

In 1513 blijkt in historische geschriften in het duitse Burgsteinfurt, dat er in het door de Oldenzaalse kerk bestuurde gebied een pachter Johan Wernink woonde.

Maar in het markeboek van Woolde (een boek waarin de Ongeveer honderd jaar geleden, of om het nog iets exacter aan te geven, in1910, werden de laatste restanten van Het Werninckhof opgeruimd. Deze eens bijzonder deftig en groot opgezette boerenhoeve met heerenhuis stond eens aan de Sloetsweg, tegenover de huidige afslag naar de Jozef Israelstraat.

De gemeente Hengelo kende in het verleden drie belangrijke havezaten, natuurlijk het Huys Hengelo, de Oldemeule en Het Wernickhof. Veel historische feiten hierover zijn bijeengezocht door mr. G.J.Ter Kuile in zijn boekwerk “Geschiedkundige Aantekeningen op de Havezathen van Twenthe”. Maar ook in enkele publicaties van onze eigen oudheidkundige stichting “Oald Hengel”, is er o.a. door Dr. H. Reynders en G. Welberg een aantal keren aandacht geschonken aan Het Werninckhof, ook wel Het Sladenhuis genoemd in Lutje Veld te Hengelo.Geldende rechten van dit gebied worden beschreven) en waaronder Hengelo viel, wordt in 1561en 1567de naam van Tonnys Werninck genoemd en wordt gesproken over een landgoed Het Werninck.

Meer zicht krijgen we over Het Werninck *)  in de periode rond de 80-jarige oorlog (1568 -1648).

Op het Huys Hengelo woonde de zeer vermogende Heer Frederick van Twickelo. Hij werd dan ook “de Rijke” genoemd. Naast een aantal wettige kinderen had hij ook een onwettige zoon Jan, maar zoiets werd toen een “natuurlijke” zoon genoemd. Deze Jan had het moeilijk want hij was vrijwel rechteloos. Begaan met het lot van Jan, waarover men sprak als “Jan met de korte armen”, regelde (de vader) Heer Frederick voor hem een woning met boerderij. (Dit zou wel eens het oorspronkelijke Werninckhof kunnen zijn geweest.HH) Jan trouwde en hij ontwikkelde zich als slimme zakenman en boer. Uit het huwelijk werd een dochter Heile geboren. Heile erfde Het Werninckhof en huwde later met een zekere uit Duitsland afkomstige Randolph Slade. Vanaf dat moment werd Het Werninckhof ook wel Het Sladenhuis (of –hoes) genoemd.

Zijn zoon, Henrick van Slade, die zich financieel zeker kon meten met de kleine Twentse adel, deed een poging officieel te worden verheven in de ridderstand. Zijn zoon Adolph zette de pogingen van zijn vader om meer erkenning te krijgen voort en liet Het  Werninckhof geheel verbouwen tot een echte edelmanswoning.

Harm Nijhof, een van de medewerkers/vrijwilligers bij Het Historisch Museum (Oald Hengel) heeft een fraaie tekening gemaakt van Het Werninckhof of Sladenhuis zoals het er toen moet hebben uitgezien. Compleet met gracht, ophaalbrug en poort. De poortfundamenten kwamen trouwens sterk overeen met de poort van het Huys Hengelo, die nu nog te zien is op het Stroot in Twekkelo.

Afb 2.  Schets van Het Sladenhuis zoals het er in 1651 moet hebben uitgezien.

Overgenomen uit een reisbeschrijving van Ds. J. Craandijk tijdens een bezoek aan Hengelo in 1875

Het is zeker dat Willem Ripperda, Heer van Hengelo en wonende op het Huys Hengelo, zich verzette tegen de plannen van Henrick en zoon Adolph Slade. Nu was Willem Ripperda een man met veel gezag, want hij behoorde tot de onderhandelingsdelegatie die in 1648 aanwezig was bij het tekenen van de Vrede van Münster, waarmee er een einde kwam aan de Tachtigjarige Oorlog.

 Uiteindelijk komt Het Werninckhof, of zoals het toen beschreven werd als ”havezathe van Huys en Erve Warninck, in het bezit van Wilhelm Heinrich Schele tot Welbergen, de jongste zoon van Het Weleveld bij Borne. Over de eerste helft vande  18^e eeuw blijft het onduidelijk wie er eigenlijk eigenaar van Het Werninckhof is geweest. Rond 1770 was een zekere C.J. de Machony eigenaar en Heer van Huys Hengelo. En het Sladenhuis of Werninckhof behoorde toen tot de bezittingen van Huys Hengelo. De laatste bewoners (tot de afbraak in 1821) van het Huys Hengelo waren Adolf A.F.M.Baron von Mulert en rentmeester,textielfabrikant, maar ook de eerste burgemeester van Hengelo, Jan Dijk. Met de Dijksweg houden wij zijn verdiensten voor Hengelo in ere.

In 1820 wordt de familie Landman uit Borne (Willem Cristiaan Landman was hier schout en secretaris) eigenaar van het Werninckhof. Zij bezaten reeds veel grond rondom het Werninckhof in het Lutje Veld, een groot gebied dat zich uitstrekte tot de Oldenzaalsestraat.

Met de Landmansweg wordt nu nog aan de noordelijke begrenzing van dit gebied herinnerd.

In 1845 wordt het Werninckhof weer te koop aangeboden.  Eigenaar werden de middenstander Hendrik Overbeek en Coenraad van Alphen, waarschijnlijk een schoonzoon van de burgemeester Jan Dijk. Wie de eigenaar was toen in 1910 het Sladenhuis of Werninckhof werd afgebroken is mij onbekend. Maar een feit is dat het Werninckhof de afbraak van het Huys Hengelo met bijna 100 jaar overleefd!

Slot: Van Werninckhof naar straatnaam

Ten zuiden, maar wel in de buurt waar eens Het Werninckhof stond werd door de gemeente in 1924 een straat aangelegd met 67 arbeiderswoningen, voorzien van zeer grote tuinen.

Dit gaf de bewoners een goede gelegenheid naast een aantal kippen ook eigen groenten te verbouwen. De reden voor de aanleg van deze straat was om, in het buitengebied, dus op enige afstand van de Hengelose dorpskern, hier inwoners te plaatsen die vanwege hun gedrag moeilijk waren in te passen in de bestaande wijken. Zij wensten bijvoorbeeld een grotere vrijheid. In Hengelo waren toen meer van deze specifieke straten te noemen, zoals de Anthoniusstraat en het veel eerdere Lombok nabij de Boekeloseweg. Zomers werden na werktijd stoelen voor de deur geplaatst en werd er door families en buren gezellig gekeuveld. Maar dikwijls kwam het voor dat de politie tussenbeide moest komen om een ruzie te beslechten. Met het gevolg dat dan de bewoners zich weer eendrachtig tegen de politie keerden. Trouwens, als ik me goed herinner, werden er na de 2^e Wereld Oorlog dikwijls vriendschappelijke voetbalwedstrijden georganiseerd tussen bewoners van deze straten en de politie.

 In 1978 waren de meeste woningen in de Werninckhofstraat onbewoonbaar verklaard en was nieuwbouw noodzakelijk. Door het Architectenbureau Leo de Jong werd een nieuwbouwplan voor 125 woningen gepresenteerd.  Hierbij werden de toen achterliggende tuinen gebruikt om de nieuwe Werninkhofstraat, niet in een recht maar slingerend tracé uit te voeren.

Afbraak woningen in 1978

Met de bouw werd door Ons Belang, nu Welbions, in het begin van de jaren ’80 een aanvang gemaakt. Nu ruim 30 jaar later is het een gezellige straat geworden, met vooral veel groen.
Wat vooral opviel: in deze straat, met de inzet van de bewoners, kon op 14 mei 2011 een fantastische speeltuin worden aangeboden.

Henk Hamer

*) De naam “Werninckhof “  die  in het artikel, tot aan het slot is gebruikt, werd in de oude dokumenten  dikwijls verschillend geschreven, bijv. Het Warnink, Wernink.

Het Werninckhof  maar ook Sladenhuis, maar overgebleven is de Werninkhofstraat!

De volgende keer hebben we in de rubriek Historie Wijk Hengelose Es een verhaal voor u over de lighallen en kinderhuis ’t Weusthag. Wij zoeken over deze tijd nog foto’s van het kinderhuis en/of de lighallen. Heeft u ze niet digitaal? Geen punt, wij scannen ze voor u en u krijgt uw foto gelijk weer retour.

Email: Dit e-mailadres is beschermd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen zien.

De redactie